અનિતા - રંજન કુમાર દેસાઈ
મેકર ભવનની સામે પડતી અડધી ગલી તેણે માંડ વટાવી હશે. તે જ વખતે શેઠના દિલ તોડ શબ્દો શેખરના કાનમાં ગુંજી ઉઠે છે. હદયમાં ઉપડેલા દર્દ ને મિટાવી દેવાની કોશિશ માં તેના હોઠ ગીતનો આશરો શોધે છે.
દર્દ હમારા કોઈ ન જાને
અપની ગરજ કે સભી હૈ દિવાને..
ગીત આગળ વધે તે પહેલાં જ એક વ્યથાથી ઉભરાતો આક્રોશ શેખરના કર્ણપટ ને ભેદી જાય છે.. અને ગીત ટેઇપ તૂટતાં થંભી જાય છે.
" કુછ ખિલાઓ ભૂખે કો, દો દિન સે કુછ ભી નહીં ખાયા. "
એક નારીનું રૂદન શેખરના સંવેદનશીલ માનસ ને કચડી નાખે છે. વિચારોની ધારા એકાએક થંભી જાય છે. દ્રશ્ય જોઈ તેણે ઊંડો આંચકો લાગે છે..
લઘરવઘર નારી હાથ ફેલાવી આવતા જતા માણસો સમક્ષ કાકલૂદી કરી ભીખ માંગી રહી હતી. જગતની વિકૃતિ નિહાળી શેખરની આંખો પલળી જાય છે. પેટ ની ભૂખે વ્યાકુળ તે નારી આહ ભરી રહી હતી.
નાનકડું બાળક માતાની છાતી ને પોતાના કોમળ હાથો વડે ફંફોસી પોતાની ભૂખની ફરિયાદ કરી રહ્યું હતું. તેની ઉઘાડી છાતીને આવતાં જતાં લોકોની લોલુપ આંખો ઘૂરી રહી હતી.
તેની હાલત નિહાળી શેખરે તેના ગજવામાં હાથ નાખ્યો અને જે પરચુરણ હાથ લાગ્યું તે ભિખારણ ના હાથમાં થમાવી દીધું.
તેની નજર એક પળ માટે તે નારી પર સ્થિર થઈ અને તે ચોંકી ઉઠ્યો. તે નારી પરિચિત હોવાનો તેને ભાસ થયો. શું તે જ...?
કદાચ આ તેનો ભ્રમ હોઈ શકે. ચહેરાની સામ્યતા ભૂલભુલામણી ખડી કરી રહી હતી. શેખર ક્ષણ ભર નિ :શબ્દ બની જાય છે.. તેના લંબાયેલા હાથમા પરચુરણ હજી અકબંધ હતું. તે નારીની દર્દનાક હાલત નિહાળી શેખર અત્યંત ભાવુક બની જાય છે. તેના મુખે થી શબ્દ સરી પડે છે.
" કોણ અનિતા? "
શેખરના મોઢે પોતાનું નામ સાંભળી તે નારી મોઢું ઊંચું કરી તેના ભણી નજર કરે છે. અને બીજી જ ક્ષણે પોતાનું મસ્તક છુપાવી હિબકે ચઢે છે.
તે અનિતા જ હતી. તે વિશે શેખર ને કોઈ શંકા નહોતી રહી. તેના ભૂંડા હાલ નિહાળી શેખરનું આંતરમન હચમચી ગયું. એક સીધી, સાદી, ઈમાનદાર તેમ જ પ્રેમાળ નારીનું આવું અધ: પતન
શેખર ઝીરવી ન શક્યો.
તે અનિતા ને શાંત કરવાની કોશિશ કરે છે.. તે કાંઈ કહેવાનો પ્રયાસ કરે છે. તે જ વખતે બે અજાણ્યા શખ્સ બાજુમાં આવી ને ઉભા રહી જાય છે. આ સ્થિતિ માં શેખર મૌન ધારણ કરે છે.
થોડી વારે તે માણસો આઘા પાછા થઈ જાય છે. અને શેખર તેને ઈશારો કરી પોતાની પાછળ આવવાનું કહે છે.
અને ચર્ચ ગેટ સ્ટેશન વટાવી બ્રેબોર્ન સ્ટેડિયમ ભણી આગળ વધે છે. અને અનિતા તેનાથી ચાર પગલાં દૂર ચાલવા લાગે છે.
ક્યાં બેસવું? તે બાબત શેખર દ્વિઘા અનુભવે છે.
તે કાંઈ વિચાર કરે તે પહેલાં અનિતાનો અતીત તેને સાંભરી આવે છે.
તે એકાદ વર્ષ પહેલાં અનિતા ને કમાટી પુરાની ચેમ્બર નંબર 706માં મળ્યો હતો. તે આમ તો વ્યવસાયે એક પત્રકાર હતો. સમાજ સુધારણાની ઝૂમ્બેશ ચલાવતો હતો. છતાં દૈહિક ભૂખ ક્યારેક તેને આ વિસ્તારમાં ઘસડી લાવતી હતી.
...
દર્દ હમારા કોઈ ન જાને
અપની ગરજ કે સભી હૈ દિવાને..
ગીત આગળ વધે તે પહેલાં જ એક વ્યથાથી ઉભરાતો આક્રોશ શેખરના કર્ણપટ ને ભેદી જાય છે.. અને ગીત ટેઇપ તૂટતાં થંભી જાય છે.
" કુછ ખિલાઓ ભૂખે કો, દો દિન સે કુછ ભી નહીં ખાયા. "
એક નારીનું રૂદન શેખરના સંવેદનશીલ માનસ ને કચડી નાખે છે. વિચારોની ધારા એકાએક થંભી જાય છે. દ્રશ્ય જોઈ તેણે ઊંડો આંચકો લાગે છે..
લઘરવઘર નારી હાથ ફેલાવી આવતા જતા માણસો સમક્ષ કાકલૂદી કરી ભીખ માંગી રહી હતી. જગતની વિકૃતિ નિહાળી શેખરની આંખો પલળી જાય છે. પેટ ની ભૂખે વ્યાકુળ તે નારી આહ ભરી રહી હતી.
નાનકડું બાળક માતાની છાતી ને પોતાના કોમળ હાથો વડે ફંફોસી પોતાની ભૂખની ફરિયાદ કરી રહ્યું હતું. તેની ઉઘાડી છાતીને આવતાં જતાં લોકોની લોલુપ આંખો ઘૂરી રહી હતી.
તેની હાલત નિહાળી શેખરે તેના ગજવામાં હાથ નાખ્યો અને જે પરચુરણ હાથ લાગ્યું તે ભિખારણ ના હાથમાં થમાવી દીધું.
તેની નજર એક પળ માટે તે નારી પર સ્થિર થઈ અને તે ચોંકી ઉઠ્યો. તે નારી પરિચિત હોવાનો તેને ભાસ થયો. શું તે જ...?
કદાચ આ તેનો ભ્રમ હોઈ શકે. ચહેરાની સામ્યતા ભૂલભુલામણી ખડી કરી રહી હતી. શેખર ક્ષણ ભર નિ :શબ્દ બની જાય છે.. તેના લંબાયેલા હાથમા પરચુરણ હજી અકબંધ હતું. તે નારીની દર્દનાક હાલત નિહાળી શેખર અત્યંત ભાવુક બની જાય છે. તેના મુખે થી શબ્દ સરી પડે છે.
" કોણ અનિતા? "
શેખરના મોઢે પોતાનું નામ સાંભળી તે નારી મોઢું ઊંચું કરી તેના ભણી નજર કરે છે. અને બીજી જ ક્ષણે પોતાનું મસ્તક છુપાવી હિબકે ચઢે છે.
તે અનિતા જ હતી. તે વિશે શેખર ને કોઈ શંકા નહોતી રહી. તેના ભૂંડા હાલ નિહાળી શેખરનું આંતરમન હચમચી ગયું. એક સીધી, સાદી, ઈમાનદાર તેમ જ પ્રેમાળ નારીનું આવું અધ: પતન
શેખર ઝીરવી ન શક્યો.
તે અનિતા ને શાંત કરવાની કોશિશ કરે છે.. તે કાંઈ કહેવાનો પ્રયાસ કરે છે. તે જ વખતે બે અજાણ્યા શખ્સ બાજુમાં આવી ને ઉભા રહી જાય છે. આ સ્થિતિ માં શેખર મૌન ધારણ કરે છે.
થોડી વારે તે માણસો આઘા પાછા થઈ જાય છે. અને શેખર તેને ઈશારો કરી પોતાની પાછળ આવવાનું કહે છે.
અને ચર્ચ ગેટ સ્ટેશન વટાવી બ્રેબોર્ન સ્ટેડિયમ ભણી આગળ વધે છે. અને અનિતા તેનાથી ચાર પગલાં દૂર ચાલવા લાગે છે.
ક્યાં બેસવું? તે બાબત શેખર દ્વિઘા અનુભવે છે.
તે કાંઈ વિચાર કરે તે પહેલાં અનિતાનો અતીત તેને સાંભરી આવે છે.
તે એકાદ વર્ષ પહેલાં અનિતા ને કમાટી પુરાની ચેમ્બર નંબર 706માં મળ્યો હતો. તે આમ તો વ્યવસાયે એક પત્રકાર હતો. સમાજ સુધારણાની ઝૂમ્બેશ ચલાવતો હતો. છતાં દૈહિક ભૂખ ક્યારેક તેને આ વિસ્તારમાં ઘસડી લાવતી હતી.
...